دانش‌پژوهی: ارزشی افزوده یا کاسته‌ در تربیت عالی؟

هدف: هدف این مقاله، نقد و بررسی پیامد نگاه اقتصادی به دانش در روند «جهانی شدن» و دگرگون شدن مفهوم دانش، دانشگاه و دانش‌پژوهی از منظر تربیتی بوده است. روش: بدین منظور، نحوة دگرگون شدن مفهوم دانش، دانشگاه و دانش‌پژوهی با تکیه بر نظریات تبیین‌گر نگرش اقتصادی حاکم بر سرنوشت دانش در روند جهانی شدن، بررسی، تحلیل و سپس نقد شدند. یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از آن است که تأکید بیش از حد بر مزایای اقتصادی دانش، موازنة رابطة حیاتی تربیتی دانشگاه- دانشجو را به نفع رابطة جبری اقتصادی دانشگاه- دانش بر هم می‌زند و اولی را در ظل دومی قرار می‌دهد. بنابر این، پیش‌بینی می‌شود با حاکمیت نگرش اقتصادی به دانش، به موازات رشد منحنی تکثیر «انسان طراز توسعه» یا همان انسان نوآور و کارآفرین حلال معماهای بازار اقتصاد، منحنی رشد «انسان طراز دانش‌پژوهی» رو به کاستی گذارد. نتیجه‌گیری: «تربیت» به مفهوم «عالی» و «اسلامی» و نهاد دانشگاه به عنوان یک نهاد تربیت اسلامی در پی آرمان عالی و ارزشهای معنوی خود، از جمله دانش‌پژوهی، نمی‌تواند به همة استلزامات جهانی شدن در رابطه با تولید دانش تن در دهد و در نگرش مادی و اقتصادی به دانش، محصور بماند.